Tuesday 29 January 2013

Great Sons of Dimasa

Editor's Speak:

        Autobiography  or biography of a great people is the great source of inspirations and motivations to our new generations.It is the treasure of versatile  knowledge gained  and learned by the genius  throughout his life. Literature is the mirror of society . In the same sense the biography   of great philanthropic social worker, reformer, poet , politician and philosopher   is the historical documents of the society reflecting the contemporary socio-cultural , religious  political and economic conditions of the people He himself is  is the philosophy of his life with genuine idea and thought.  Therefore if we fail to remember them and we do not study their thought and philosophy  there will be  a large  lacuna between past and present which will  consequently hinder the  uplift of our society socially, politically , literally economically and even spiritually.   On the contrast  the  autobiography or biography  of the great Dimasa People are  hardly available. So let we compose, compile their biography authentically thus  establishing the recognization of their contribution to the society and disseminate their teaching and idealism  in order to make our society  peaceful , responsible  and progressive  With this humble and novel  attitude and idea  here in this coloum we will try to accommodate   biography of all the great sons of Dimasa and others in abridged . Hence all are hereby appeal to contribute in this column ( email:jyotibodo@gmail.com)



1.Hambang Bathari:  ( Founder general Secretary Of Dimasa Dara Dishani Dol, Renown Social activitist and Very good orator, engaged in educational uplift of Dimasa)
(Here is pasted autbiograpy written by him and published 1997  as part of the book Sorgya Hambang Barharir Smitit )


I was born on 24th spetenber, 1923, at Khailimdisa village about 5 km away from Maibang. My father name was Lt Jaso Bathari and mother’s was Lt Jaorimdi Hasnu( Bathari). My father expired while I was only three months old.
My maternal uncle Lt Dhanbang Hasnu sent me to Maibang in 1934 for studies. There was only one LP school at Maibang and One M E school at Haflong.
       Sometimes in 1937 while I was reading at Maibang L P Scool Lokha priya  Gopinath Bordoli alongwith Bhimdor Dewri visited Silchar and Silhet by train via Maibang/Haflong. We , the student community received and garland him at Maibang Rly station. Late Joybhadra Hagjer started social reform in 1938 anf held a meeting at Maibang Durga bari in which , it was resolved to prohibit rearing of pigs and cocks/hens by the Dimasa vcommunity in N C Hills. We also took agreat initiative in the above programme and made propanda roaming from village to village.
        I pass L.P School in 1939 but could not receive higher education due to  poverty. So I served as saleman in the shop of lt. Harendra Das of Maibang for a year.
Thereafter Lt. Debabrata Thousen had taken me to Langthing in 1943 and appointed me as a saleman in his shop. During my stay at Langthing I taught Lt Rapangju Teron, Sri Sarmon Teron and Sri Munilal Teron.
    After serving as salesman in the shop of Lt D B Thaosen for about 5 years, I opened a separate shop at Langthing and contact works under Bengal Paper Mills.
       I got married in 1949 with Smt Kananbala Porbosa (Bathari ) Afther staying for 10years at Langthing I purchased the shop of Lt. Nityalal Barman of Dauthuhaja and shifted there in 1953.
At that times there were two political parties in N C Hills led by Lt J B Hagjer and the union party led by lt D Hojai.
  I was so impressed by the principle of lt J b Hagjer that I got enrolled as an active Congress Member in 1954, Lt J B Hagjer sent me to Semkhor village in 1955 to study the problem of the semsas. I visited the site of Samkhor ( salt well ) and saw the Dimasa Book (Semsas called Laisimagra) and the Gun presented by the Dimasa king.
      In 12958 , the Naga hostile came to Maibang and looted it. After receiving the news that some had gone through Sobojai village about 5 km away from Dauthuhaja, I visited the village along with Sri Rajendra Ch Langthasa.
    I shifted my resisdence in 1960 from Dauthuhaja to Miabang considering education of my children. In 1961,  I was elected as a member of District council from Hajadisa constituency by defeating Sri Longon Chand Dibragede.In 1964 I was nominated as M D C for a few  years.
   Once I was the president? Secretary of the Maibang Bazar. V D P and the chairmanDiyung Valley Dev Block and Co-op societies Maibang, But after the death of Lt. Jaybhadra Hagjer, I was so shocked that I resigned from all the above posts and even give up drinks for good from 1973.
    As it was felt necessary to reform Dimasa social customs, Dimasa Dara Dishani Dal was formed in 1974 with its H.Q. at Maibang. Sri Girish Raijiyung was the first president and I myself was the General secretary of the said Dal, After forming the Dal many outcasted Dimasa were again purified and brought under Dimasa society. At present I am an active member of Visha Hindu Parishad, Haflong aand Kalyan Ashram, Maibang. I am attending various meeting/ programme of the said organization and also helping the execution of developmental works.
     I do hope , I shal be able to serve the good cause of  huminity in future . Now I am 67 years old
    Juthai
Hambang Bathari
1990

Baiyagaba Nodangya
       Sainsi Baikha thikhabo
Noyam hamba jenjaodu
Thiyagaba hajaiya
      Sainsi thihi thangkhabo
Yagain majang naijaidu
Odebani thilandu
   Yaobalai hamba jamthaoya
Yagain majang thithaoya.


K C Bodo
8/01/97










Maimu ( Part-I) By K C Bodo


                         Maimu
                         (part-1)
Mahoni graokhe rikhihi            riya niya manphain rikha
                             Maiya niya jing maikha,
Dimajicni hamjaoma              Dimajicni khasaoma
                                A’bu maimu Dima.
Dimasarao Dimajicrao         riba abu maimu khunmu
                                Buthusini se,
Khasaomani yaosandide          dini sainsi ribanide
                            Sainsi maimase.
Haha diha saoraya                waiha barha gamaya
                         Giding giding phaimase.
Lonthai diha galangyasi           Dimai diha gilikhyasi
                                       Abu gibise.
Jalang gili phaikhali            abu maimu khunmujang
                   Hadam danglainang,
Maising gili phaikhali       jini hakhli majangnang
                   Khamhi nailainang.
Miarong gara thikhabo          ronlai jine mainangthi
                Khalao jonlainang.
Magung gara thikhabo           maising phinne mainangthi
                         Khalao daolainang.

        ************
(In reminiscence of the felicitations recived from various organization)


    Dimaraji

Dimaraji majangha
Phagerani hadamha
       Dangya dangthaothao.
Nodimni sainklimha
Magerani daophangha
      Daoya dao thaothao.
Disogaoni digasain
Hadingmani barsiri
    Maiya maithani.
Nodarangni khamdingma
Dirogonni longphalai
     Khamya kham thaothao.
Jalangma sainkhilim
Maisingha rigudung
        Amiya mai thaothao.
Diharangni Dibaigalai
Hagramani kim majang
    Naiya nai thaothao.
Riyen riyen thirimjang
Jini saoha sorhi dong
   Nini mungmajang.
Khribthane judao denghi
Ningkhe jinthu khilimdu
       Maiphain gatharjang.
Baothai gowar khatharjang
Haba sondu buthujang
  Khayung khadejang
 Lama janakhe phunuri
Thangthaniha sotharri
     Jinkhe buthujang.


*************
   Dongringlai
( K C Bodo)

Magusa nadigol jiring
          Daokhasa gajaothai khonringya
Dikhongsa Dimang kharingya
         Wajensa waima rimringya.
Disogao Digathar lingkhabo
        Magusa khagathar jaringya,
Hadingma khim majang barkhabo
     Khim suding sulaihi gairingya
Saogari majangba majangya
   Jarniba khurmujang maiyaba.
Habasao suliba suliya 
       Jarniba dangthaijang maiyaba.
Gainsari majnagba majangya
         Jarniba ringthaijang maiyaba,
Khasring musiring khamajang
       Jarniba rimphongjang maiyaba.
Hadingma thirilai goiriri
       Barsiri sibaha majangba.
Dirgong khusmaiphang donduru
              Disri phaiba lalire
Khabudi mubudi ganarao
      Jagari majangkhe silingre.
Habasaoha hamba thijaone
           Jathai majangke hadaibare.
Adungrao ajangrao majangrao
       Mudimhi selehi dongjaya,
Mudiru gudiru jadada
           Saingejer thudada laijaya.
Hasaoni khimmajang mithilai
     Sumajang sudada gainringlai
Jagari majangkhe hadailai
   Habesaoha hamhi dongringlai.


Maima Bao.
 ( K C Bodo)

Sainsi rikha thikhade       Giding sainsi maiphinma
         Magna maimab magna thangba,
Dain sain dongdusi       Sampri samphra jamyasi
                      Habesaoni Dara.
Rihi maiya jathaoya       Riya maima baothaoya
               Marsi saojang dongjaya.
Odebani thilandu     maima baokha thikhade
                  Rimakhebo bao.
Dangma jima sleya     magna maima baolaya
                         Buse subung gibi,
Dimalangha thangyakhabo    nokhasaoha biryakho
                     Bose marsi gibi.
Khusi dangya sainjima        khaohi jima thokhima
                     Bude subung niya,
Sainsi khusi hansi dangya     sainjang horjang  sang’gabaima
                     Bude marsi niya.
Subung gibi thikhade      sainsi giri jakhabo
                      Khaohi jiya sainjima,
Sainsi habesao dongkhali   Sukh dukhu ronlaima
                  Sain jibakhe riphinma.
Habesaoha dongbaha      khani dukhu saoni dukhu
                 Saojang bainba dubi,
Bubain risi jakhade   yaowai thailai ronhi bainlai.
                  Bubain rejeng himlai.
Thaire phinsini gakhali      dambra khoroha thangkhali
                    Khribbo saokhali,
Habesaoha dongkhali  rja rijing maibasi
              Hang’gar hakhorsi.
Mai khalibo dasang’ga         maiyakhabo dakhabai
                Khribkhe baosi bao,
Gilim gasa girima   khribjang hamhi donlaima
                    Bukhe bao.


 Yader:

( K C Bodo)

Nini ani thilaibani
                Khasin musin yader
Gaba bibba rikhibaning
        Namu khurmu yader.
Gasao maram jibaning
     Gilim gasa yadedr.
Sang’gmajang thamsining
          Naisley jathai yader .
Khaohi jiba slebaning
          jini jamthai yader
Gilimdi hukhao dangbasi
    Ganang jathai yader.
Gilim gasa wainsomuning
    Hayu laothai yader,
Khaja mini donbasi
      Hayu laothai yader
 Batahi biklim jibaning
      Saoni hamthai yader,
 Saothar khathar jabaning
       Rimphong maithai yader.
Ulma ulsa jabaning
      Saoni hamthai yader.
Saothar khathar jabaning
   Rimphong maithai yader.
 Ulma ulsa donbasi
         Danghi jibani,
Dukhu hadi bangbasi
        Thanghi dongbani.
Hamba yader dongbasijang
     Muli slamlai,
Gilim gasa jakhali
       Yaowai hamlai.



Alaii

( K C Bodo)

Buma buphani khasaothai
    Wari majanglai,
Maising wari guthulai
       Digrikh phin girilai.
Maising dubri di thibsi
      Dithar khaojare,
Jalang dibang digublung
    Yega sujare.
                         (ii)
Luguraoni hamjaothai
          Dibu sorbalai,
Jalang dibang sorbalai
       Maising rainbalai.
Maising garain phaikhabo
            Dilam dajori.
Dibai hamba maikhade
Dibai daslairi.
              (iii)
Khabangraoni hamjaothai
  Hajeng yagainlai,
 Himphalangba gamaba
     Yagain gamalai.
Hajengkhonha himbalai yagain dagmari,
Murusa yagain majanglai
 Yagain thaolangri.
                (iv)
Naga mathlani majangthai
     Khimba rbarbalai
Phorong majang khimbarbalai
          Sainbili rainbalai.
Sainbili rainkha thikhabo
        Bahai dagmari,
Nini bahai midimkhe
         Habsao gablairi.
                    (v)
Danghi jibani jarimin
                   Jalang bothorlai,
Dukhu gomanilamade
      Yungma gabalai.
Jalang dukhu bangkhabo
         Khalao dangjilai,
Yungma galao gakhabo
     Thibgri dadonglai.
              (vi)
Habesaoni gaba bibba
      Sampharang khubalai,
Khuphalangi naiphlanghi
       Bogrong maiyalai.
Gibim gathang jikhabo
           Mrambi sabine,
Lebhi smlai songkhase
       Sampharang thaobine.
                 (vii)
Rahi phuhi maiyaba
        Jini girikhthai,
Khanai gohi grasarao
      Khojong maibalai,
Khanai gohi maikhabo
       Khojong thathilai,
Khanai dongba jalairao
     Rohi majanglai.
   



Thairagai

( K C Bodo)
                 (i)
Nobrajicni majangthai
              Nokhe gasain dengbaha.
Khunangraoni majangthai
             Raji gasain dengbaha.
               (ii)
Gede khase khusihase
         Sengphong jilikh niya
 Rege majang jathaihase
      Saogariha niya.
                  (iii)
Khurili daoniba majangthai
     Digirkh diwari majangthai.
Meyani majangthai kha laothai
    Masainjikh majangba gasainthai.
                       (iv)
Longthai ruba mindaoya
      Bondo songba thaodaoya,
Sang’gayarao ringdaoya
    Sleyarao jadaoya.
               (v)
Garaothaigiri madai huba
           Hojairaoni hogablai.
Baothai giri khusi dangba
 Agorsane hogablai.
             (vi)
Noyam hayam ribatha
      Rimphong riba hamdao.
Rangkhe rikhe ribatha
      Ringthai riba hamdao.
                  (vii)
Mairong monsi maibatha
     Maimu hersi bangdao
Gajao guphu hersitha
 Ringbudise bangdao.

Monday 28 January 2013

Phagunbadain'ni Yaosandhi : K C Bodo

Gurbili Thani
 (K C Bodo)
Lailangya maithaikhe
     Hamhi digarthani
Maithai gadain hambakhe
  Klimhi longbuthani
                (II)
Ada abi radaobakhe
     Ara khlimthani
Adung Ajang gidibakhe
      Ara khasaothani.

             (III)
Hagong gasain gayaraone
     Abo lenggothani
Dibu galao yuyaraone
     Rungsa phathani
              (IV)
Saoni dukhu hadikhe
      Dugrupphalaithani
 Khani dukhu hadikhe
          Ara phoronthani. 
               (V)
Ganang dukhi khribjang
      Masi jathani,
Jarni gaba naiyahi
             Jini rithani.
               (VI)
Jithai Gathar Jithani
    Hogathar Jathani
 Lingthai Gathar Lingthani
  Khathar jathani.
               (VII)
Lonthai guthu lonthani
        Oisor nuthani
Hadi barsiri phaibaha
      Jini khaisenthani.
               (VIII)
Hamba hamya suthani
     Hamba yawaithani,
Jathai honthai majangrine
     Hamba silinthani.
              (IX)
Lama milin himkhali
     Rimphong maithani,
Dirgong rungsa khamane
          Duyung maithani
                (X)
Thaire phinsisni gakhali
    Lugu maithani,
Damra khorha thangkhabo
 Besai donthani

           (XII)
Aju adai gadani
    Yagain naithani
Thiya muli gaithani
       Danang thaothani


( Panimur: 14/02/87 on the day of holy bath)

             Dakhabai
          ( K C Bodo)
                     (i)
Gubili dirgongni hadingma
        Jiniba haganthi hagara
Langkhalang dibi dimajang
          Naigari Jagari jiniba.
                        (ii)
Hadali gorongkha thikhabo
     Hadingma haguju maodaoya
Digaso goronkhathikhabo
        Langkhlangma dibu songthaoya.
                      (iii)
Honghamya jahamya jabaha
     Khalaoma khasuima jingnangdu
Lonkhade oisorkhe goronnang
   Araha khadema maiphunang.
                       (iv)
Arani digathar hagatharha
   Khabudi riyaba maima dong.
Lonkhade khabudi ning mainang
      Habasaoha hamhi dongphunang.
                          (v)
Wanibo wajora beyeng dong
     Sainnibo saijora basain dong.
Dainphirmi phagub badainni
           Sainjora dainjora dimani.
                     (vi)
Wayengse wakhe raoriba
       Marsise raoriba sainjora
Arani sainjora gatharha
   Dugruhi ning mainang kha raoma.
                    (vii)
Kharaoma khadema dongkhase
     Phagera hadamkhe dangphunang
Khalaoma khasuima dongkhase
Magera riminkhe khonphunang.
                        (viii)
Hayung  Khrasni hatharkha
   Dimasa Dimajic yerdukho,
Hagrongbi Dima rajiha
  Mahuni garaokhe jodukho.
                   (ix)
Dimasa Dimajic dongbasi
   Khim thidu khimsuding dingsini.
Dimasa Dimajic bangbasi
  Na thidu Diwari Khonsni.
                    (x)
Girikha thidada dakhabai
   Yao gabao khamdada dadonglai
Rebkhuba ringkhade dinibo
  Mainangkho mahoni  garaothai.
                   (xi)
Rikhiba ringkhade dinbo
      Phagera thanikhe mainangkho
Smaiba ringkhade dinibo
      Magera gonthaikhe mainangkho.


(Panimur:
18/02/92 on the day of Dimasa Holy Bath))


 Majangnang:

  ( K C Bodo)

             (i)
Hadam bophani haganthi
    Digathai bomani Diganthi
Hadam girini phagiri
      Digathatai girini magiri

                (ii)
Jiniba bophani haganthi
       Diniha jamric jamphaidu,
Jiniba bomani digathai
       Diniha gaoric gaophaidu.
               (iii)
Phagera yagainkhe himbaha
      Habesao hadali jingmaidu,
Mageradigathai naibaha
     Dibasao didali gorondu.
                 (iv)
Lamayung gadainkhe himkhabo
      Lamayung dukhaling debindu,
Digathai dibaikhe naikhabo,
  Mugru naiphuya phihabdu.
                  (v)
Bomani digathai sukhaoya
     Longphalai dirimma milindu,
Adungrao songbaha gasledu
    Ajangrao khambaha khamsledu.
                (vi)
Jahamaya jagelao jamaidu
     Honghamya hong gelao hongmaidu,
Gajaoya digalao gajaodu
     Giphinya waremai giphindu.
                  (vii)
Pharaba sainkhali sa- nuya
         Diniha Dimasa jamphaidu,
Maraba sainkhali sikh-nuya,
Diniha Dimajic thimaidu.
                   (viii)
Jiniba hakhili Dimakhe
     Sibkhaoya saingalao dongbani,
Jabaijang diniha morphaidu
      Gasaojang regejang maramdu.
                      (ix)
Jahamya jabili jingmaidu
   Honghamya hongbili gorongdu,
Maikho maidengba maijamdu
    Rangkho rangdengba rangjamdu.
                        (x)
Thikhabo slehi dongjaya
   Sisajang khamhari khamjaya,
Khasaohi mudiruhi dongjaya,
 Alujang thuhari thujaya.
                        (xi)
Yawai thailai dangkhade
  Lengyaning digathai ragaonang
Buthujang hakhili sibkhade
     Hakhili gomorbo majangnang.

(Panimur: 06/02/93 )

        Rimphong:
      ( K C Bodo)
                  (i)
Boma bopha bada bubi
    Noni nini rimphong
Hagong gajain gakhali
  Ringthai nini rimphong.
              (ii)
Phorikhoha sibringya
    Ansaraoni rimphong
Jadini khusi dangba
   Hoja guru rimphong.
                 (iii)
Lugu bangdao maimane
    Garao gidi rimphong
Gede khiring jagone
    Jathai majang rimphong.
                   (iv)
Dukhu hadi jakhali
      Lugu khathic rimphong,
Gilim gasa jakhali,
   Doctor oisor rimphong.
                  (v)
Nokhe gasain dengmane
     Garao gasain rimphong,
Jadi masi majangne
   Dara hamba rimphong.
                   (vi)
Dibu rungsa jaokhali
       Baitha nini rimphong,
Thaire phinsni gakhali
Oiswar nini rimphong.
.
                 (vii)
Lama milin himmane
  Rimphong hamba nangdu,
Danghi jihi dongsomane
    Rimphong hamba nangdu
               (viii)
Rimphong giri sisongjang
 Hagra yaophuya,
Rimphong giri marsijang
 Lugu khajaya.
           (ix)
Khudiphong giri khudikhe
     Khudi thijaya
Rimphong giri jadikhe
     Jadi thijaya.
         (x)
Lonthai ringya thikhade
 Oiswor nudaoya
Yawai ringya thikhade
Rimphong maidaoya.
           (xi)
Baitha giri rungjaore
  Wari gilikhre
Rimphong giri marsibo
     Sainsi gamare.

Panimur: 15/02/1995 on the day of Holy bath)




Kha-maoya:
 (K C Bodo)

                  (i)
Habasaoha hajaikhade
    Sainsi thima nangmase,
Sainsi maikha thikhade
     Sainsi rima nagmase.
                  (ii)
Khasaomakhe dakhaithi
   Lugu maiyanang,
Maiyabakhebo huidaji
   Gibrim maiyanang.
                (iii)
Jigajaijang jamdaothao
 Ling gajaijang ramdaothao
Jathai majangning thanfdaothao
  Garao gidining didaothao.
                    (iv)
Saojang khajang ragaokhase
   Marsi ragao gibi,
Khasin musin girikhase,
  Marsi majang gibi.
                  (v)
Hagra gara thikhase
 Thongkharao maiphuba,
Wagra hamkh thikhase
  Wa-slo hamphuba.
              (vi)
Mani kharao gede hoja
   Sainsi khasida,
Ringthai guthu ning mainang
 Sainsi dephunang.
              (vii)
Barkhase khim midim midimba
  Dangkhase hadambo laliba,
 Thaiganang bedebse naithaoba,
   Ringkhase marsibo majangba.
                (viii)
Slesa mudimhi ringdaoya
    Dangyahi magna maidaoya,
Ringthai girining jamdaba,
   Yaoblai girining thidaba.
                  (ix)
Subongni birim jathaiha
   Jathai hamnang subong hamnang
Jadini birim daraha
   Dara hamnang jadi hamnang.
                    (x)
Oisor masi sowakhade
     Dimasa khamasi japhunang,
Dar masi yawaikhade
     Dimasa graosi japhunang.
                 (xi)
Yaogejeb dukhaba gubruya
   Thonggejeb noh dangba nohmaoya
Diguthu nayung  na baiba
Lonthai guthuni khamaoya.

(Panimur: 4/02/96 on the day of Holy bath)